Als je 100 mensen zou vragen een moment uit een Indiana Jones-film te noemen, durf ik te wedden dat minstens 95 van hen precies hetzelfde zouden kiezen: Indy, met een gouden idool onder zijn arm, achtervolgd door een tunnel door een enorm rotsblok in de nasleep opening 1981 Raiders van de verloren ark.
De boulderscène is een van de klassiekers van de Amerikaanse actiefilm. Geregisseerd door Steven Spielberg – die de eerste vier regisseerde Indiana Jones films – is pure filmische kinetiek. De steen die in deze scène werd gebruikt, was gemaakt van hout, glasvezel en gips en woog vermoedelijk maar een paar honderd pond. Met hectische montage, zweterige close-ups en donderend geluidsontwerp, laat Spielberg het lijken alsof het ongeveer 20 keer zo zwaar is.
De reeks legt onmiddellijk verschillende kernaspecten van het karakter van Indiana Jones vast, waaronder zijn moed en de gevaarlijke aard van zijn beroep. Het legt ook misschien wel het belangrijkste onderdeel van de persoonlijkheid van Indiana Jones vast, hoewel het zelden wordt erkend of besproken.
Indiana Jones, de man die we de hele film en uiteindelijk vier andere films zullen volgen, is een totale mislukking.
ZIE MEER INFORMATIE: De beste single-take actiescènes aller tijden
De rots die Indy door die tunnel verplettert, is niemand anders dan zijn eigen schuld. Hij was degene die zijn vrijlating veroorzaakte toen hij probeerde een vruchtbaarheidsidool van Chachapoyan te stelen, maar er niet in slaagde een valstrik te activeren. Hij probeerde het idool te vervangen door een zak zand, maar mislukte de schakelaar en liet de steen vallen.
Indy weet ternauwernood aan het rotsblok te ontsnappen. Maar daarbij wordt hij gevangen genomen door een lokale stam en rivaliserende archeoloog René Belloq, die het idool pakt en Indy nog meer achtervolgt. Onze held ontsnapt – maar vindt het vruchtbaarheidsidool niet terug.
en inderdaad hij Nooit haal het vruchtbaarheidsidool terug. In plaats daarvan besteedt Indy de rest van de film aan het achtervolgen van de Ark van het Verbond, de beroemde verzendkist voor de originele stenen tabletten waaruit Mozes zogenaamd de Tien Geboden heeft gesneden. Indiana Jones, ingehuurd door het leger, doorzoekt de wereld in de hoop de ark te vinden voordat deze wordt verworven en uitgebuit door de nazi’s, die samenwerken met Belloq.
Indy faalt opnieuw. Jammerlijk.
niet alleen hij Nee voorkomen dat de nazi’s de ark innemen, leidt hij ze er in wezen rechtstreeks naar toe. Nadat ze een aanwijzing verkeerd hebben geïnterpreteerd, zoeken de nazi’s de ark op de verkeerde plaats. Jones vindt de ware rustplaats van de ark, lokaliseert hem en wordt gedwongen hem aan de nazi’s te overhandigen als ze hem midden in hun opgraving betrappen. Indy slaagt erin de ark terug te halen, verliest hem dan weer en weigert uiteindelijk de kans om hem te vernietigen vanwege zijn eigen fascinatie ervoor. Hij overleeft de opening van de ark, maar verliest de ark later aan een overheidsmagazijn, waar hij waarschijnlijk voor eeuwig zal worden opgeslagen.
Dat is het Raiders van de verloren ark. De enige overwinning die je in de film kunt vinden, is Indy’s hernieuwde relatie met Karen Allen’s Marion – maar in echte Indiana Jones-stijl is Marion verdwenen in de volgende film, een prequel, en niet terug voor de derde. (Ze verscheen tenminste weer in de slaapkamer.) En elke Indiana Jones-film tot nu toe heeft dit patroon herhaald: Indy, de hardnekkige historicus-avonturier, zwerft de wereld rond op zoek naar oude artefacten die hij bijna nooit terugvindt, vergezeld van mooie vrouwen die bijna onvermijdelijk vertrekken erachter voordat het volgende avontuur begint.
In Indiana Jones en de Temple of DoomIn de cold open wordt Indy bijvoorbeeld verraden door een gangster uit Shanghai. Jones overleeft de ontmoeting ternauwernood en vlucht zonder de hem beloofde diamant.
Indy vlucht – in een vliegtuig van de gangster, die de vlucht saboteert en Indy en zijn metgezellen achterlaat in India. Daar stemt Indy ermee in een dorp te helpen een heilige steen en hun vermiste kinderen terug te vinden – zogenaamd op zoek naar “fortuin en glorie”. Indy geeft de kinderen en de steen terug en vertrekt met niets; geen fortuin, geen glorie. Het laatste beeld van de film is dat Indy de heldin van de film, Willie Scott (Kate Capshaw) omarmt – die nooit meer in de franchise is gezien.
Indiana Jones en de laatste kruistocht onthult de oorsprong van het titelpersonage als avonturier; het gaat ook gepaard met kolossaal falen. Indy probeert als tiener (River Phoenix) het kruis van Coronado uit de handen van een dievenbende te houden. Hij neemt het kruis en leidt de bandieten in een wilde achtervolging, maar wordt uiteindelijk betrapt en gedwongen door de plaatselijke sheriff om het kruis terug te geven aan de mannen die het namen.
De laatste kruistocht springt vooruit in de tijd; Jones, nu opnieuw gespeeld door Harrison Ford, spoorde de cross decennia later op. Onwaarschijnlijk, hij hij doet erin slagen om het te herstellen, eigenlijk in het enige moment elk van deze films dat Indiana Jones met succes naar huis terugkeert met een van zijn schatten. Maar dan stuurt de rest van de film hem op een andere quixotische zoektocht, dit keer om zijn vader (Sean Connery) te redden en de Heilige Graal terug te halen.
Uiteindelijk vinden de Joneses de Graal. Je raadt nooit wat er daarna gebeurt. Jones haalt de Graal terug en gebruikt hem zelfs om zijn gewonde vader te genezen. Maar dan laat Indy de Graal onbeheerd achter – na al dat werk, Indy, laat je het gewoon op de grond zitten?!? – waar een nazi hem oppikt en met hem probeert te vertrekken. Dit veroorzaakt een enorme val die de tempel vernietigt waar de Graal verborgen was. Indy, zijn vader en hun bondgenoten ontsnappen – maar Indy laat opnieuw een object van onvoorstelbare waarde door zijn vingers glippen – in dit geval letterlijk.
Toen Indiana Jones bijna 20 jaar later terugkeerde Indiana Jones en het koninkrijk van de kristallen schedel, hij was al verslagen opnieuw geïntroduceerd; gevangen genomen door Irina Spalko (Cate Blanchett) en haar Sovjetsoldaten. Ze dwingen hem om een buitenaards lijk te vinden dat verborgen is in een enorm overheidsmagazijn. (Het is hetzelfde als waar de Ark van het Verbond wordt bewaard; het publiek vindt hem weer, maar Indy, op typische Indiana Jones-manier, niet.)
Indy ontsnapt aan de Russen, maar ze vangen de alien. Hij gaat naar Peru en ontmoet een kristallen schedel met vreemde krachten, wat een heen-en-weer achtervolging op gang brengt voor deze buitenaardse MacGuffin die doet denken aan het touwtrekken boven de Ark in Indringers. Het resultaat is ook bekend; Indy en zijn bondgenoten overleven en de bandieten worden verslagen, maar de schedel ontsnapt aan Indy en alle sporen van de oude stad die zijn groep innam, verdwijnen in een grote overstroming. De enige schat waarmee Indiana deze keer Zuid-Amerika verlaat, is ‘kennis’.
Als ik deze films achter elkaar kijk, is het nogal schokkend hoe vaak Indy dingen verpest. Voortdurende tegenslagen zijn bijna net zo intrinsiek onderdeel van zijn persoonlijkheid als zijn fedora en zweep. Maar over Indy’s neiging om te crashen lijkt niet veel te worden gesproken; het enige voorbeeld van iemand die zoiets zag dat ik online kon vinden, was een 2007 wekelijks amusement artikel van Marc Bernardin, waarin hij Indiana Jones een “loser” noemt. Hij heeft het niet mis; Indy verliest veel meer dan hij wint in zijn films. Hij wordt geslagen, gearresteerd, gehersenspoeld en in een koelkast geblazen, en wankelt dan elke film uit met een heleboel nieuwe littekens en een liefdesbelang die waarschijnlijk niet zal terugkeren voor het vervolg.
Maar Bernardin schrijft ook dat Indiana Jones “geen held is … hij is een toeschouwer” omdat, althans in Raiders van de verloren ark, “als je Indy uit de film haalt, is het resultaat hetzelfde.” In die zin heeft hij ook geen ongelijk. Technisch gezien, als je Indiana Jones eruit haalt Raiders van de verloren ark, de nazi’s zouden nog steeds de ark nemen en hem nog steeds openen en toch sterven. (Aan de andere kant, zonder Jones om het aan de Amerikaanse regering te overhandigen nadat de gezichten van de nazi’s smolten en/of explodeerden, hebben de Duitsers misschien de overblijfselen van de Ark en de Belloq gevonden, ontdekt hoe ze hun macht konden beheersen, en won de Tweede Wereldoorlog. Wereldoorlog…)
Hoe dan ook, ik denk niet dat Indy’s ineffectiviteit hem een mindere held maakt, maar toch meer op een. Ik denk zelfs dat het een van de essentiële aspecten van zijn aantrekkingskracht is: hij is een feilbaar mens die voortdurend wordt geconfronteerd met bovenmenselijke bedreigingen waar hij niet op voorbereid is. En toch blijft hij vechten. Zelfs als hij de ark of de kristallen schedel verliest, zelfs als zijn liefdesleven in puin ligt, geeft hij nooit op.
Die neiging om tekort te schieten – en hoe dan ook vooruit te gaan – is dezelfde kwaliteit die langlopende personages zoals Spider-Man zo populair maakt. Het kan leuk zijn om een tijdje naar een hyperefficiënte, ultrasuccesvolle, totaal nuchtere stoere vent te kijken. Maar voor de meesten van ons is dit geen herkenbaar personage.
Indiana Jones spreekt meer talen dan wij en is een zeer vindingrijke man. Hij is ook een stuk moediger dan wij zouden zijn met zijn versleten Alden model 405-laarzen. Maar verder is hij geen getalenteerde krijger. Hij is een universiteitsprofessor! Zelfs je coole naam is niet zo cool als het klinkt; hij stal het van een hond! Wat verwachten we dat deze man doet tegen tientallen nazi’s, sekteleden of buitenaardse wezens?
Ik weet dat sommige mensen spotten met het idee dat Harrison Ford Indiana Jones van in de 80 speelt. Ze houden vol dat het personage niet werkt als een oudere man. Voor mij maakt ouder worden Indy’s uithoudingsvermogen des te schrijnender. Daarom kijk ik er naar uit Indiana Jones en de wijzerplaat van het lot. Ik zou er gewoon niet op wedden dat Indy de film uitloopt met die wijzerplaat in zijn rugzak.
Futuristische scifi-films die zich nu afspelen in het verleden
Toen deze scifi-films werden uitgebracht, boden ze voorspellingen voor de toekomst van de samenleving – jaren later spelen ze officieel in het verleden.