Een specifiek moment in Ben Affleck Lucht heeft mij gewonnen. Een ongelukkige Nike-recruiter genaamd Sonny Vaccaro heeft zijn carrière, en de carrières van veel van zijn collega’s, op het spel gezet op de langste van de pitches: dat hij de derde keuze in de 1984 NBA Draft, Michael Jordan, kan tekenen voor een goedkeuringsovereenkomst. . In die tijd was Nike een verre derde op de markt voor basketbalschoenen, achter Adidas en Converse; met beperkte middelen en een zwak merk kan Nike nauwelijks concurreren met zijn grotere rivalen. De kansen van Nike om Jordan te pakken te krijgen zijn zo klein dat de agent van David Falk, bewaker van de Chicago Bulls, weigert Jordan naar het hoofdkantoor van Nike in Portland te brengen voor een kennismakingsgesprek.
Dus gaat Vaccaro naar het huis van de Jordans in North Carolina. Dit is een grote nee-nee; protocol schrijft voor dat Vaccaro met Falk onderhandelt en nooit rechtstreeks contact opneemt met de familie van Jordan. Vaccaro’s huurauto heeft een oude mobiele telefoon (vergeet niet, het is 1984), en hij gebruikt die om een van Nike’s marketingmanagers, Rob Strasser, te bellen die Vaccaro uitscheldt omdat hij Falk heeft aangereden, iemand die hij gaan een wrok koesteren. Vaccaro is het daarmee eens, maar is wanhopig.
Dan koe Hang de telefoon op. Voor alle verhalende doeleinden eindigt de scène op dat punt. Maar Affleck blijft rollen, terwijl Vaccaro over deze weg in North Carolina blijft rijden. Hij stopt bij een langzame auto en snelt er omheen – maar daarvoor moet hij een dubbele gele lijn in een blinde bocht oversteken.
En dat is, in een klassiek show-not-tell-moment, wie Sonny Vaccaro is. Hij kent de regels en is niet bang om ze te overtreden om te komen waar hij heen wil. Dit kleine detail onthult ook, ondanks zijn veelvuldige ruzies met zijn collega’s, dat Vaccaro een ideale Nike-medewerker is, iemand die zijn leven leidt volgens het derde principe dat op de muur van Nike CEO Phil Knight’s kantoor staat: “Perfecte resultaten tellen – het is geen perfect proces. Overtreed de regels: vecht tegen de wet.”
Lucht het is misschien niet perfect, maar het zit vol met dat soort details. Vaccaro’s ietwat roekeloze regie onderstreept Afflecks doordachte benadering van het materiaal. In handen van een andere directeur Lucht het had gemakkelijk een zakelijk propagandastuk kunnen worden voor Nike en zijn huidige Michael Jordan-kledingimperium. En in zekere zin is het dat nog steeds – alleen nu is het een enorm vermakelijk en indrukwekkend ontroerend stukje bedrijfspropaganda.
Michael Jordan zelf verschijnt nooit op het scherm, althans niet als spreker; in de weinige momenten dat Jordan verschijnt, wordt hij gespeeld door een body double, en altijd van achteren gezien of verduisterd door andere personages zoals zijn wijze maar extreem stoere moeder, Deloris (Viola Davis). De hoofdpersoon is Vaccaro (Matt Damon), die ervan overtuigd raakt dat de jonge Jordan de man is om Nike’s hele basketbaldivisie op te bouwen.
Anderen overtuigen om deze visie te accepteren, is het lastige. Vaccaro’s directe baas, Howard White (Chris Tucker), ziet het idee wel zitten, maar denkt dat Nike Jordan niet kan inhuren (en niet zonder reden; als ze het zou kunnen gemakkelijk Jordan ondertekenen, die film zou niet bestaan). Strasser, de beste basketbalmarketingmanager van Nike (gespeeld door Jason Bateman), vindt het te riskant om zijn hele sponsorbudget aan één speler te besteden. Jordan’s zaakwaarnemer, David Falk (Chris Messina) haat het idee, omdat hij weet dat Nike een onbeduidende speler is in de basketbalwereld en hij wil niets anders dan het beste en meest winstgevende voor zijn klant. En de excentrieke CEO van Nike, Phil Knight (Affleck), maakt zich steeds meer zorgen over zijn stagnerende bedrijf. Hij vreest dat het uitgeven van honderdduizenden dollars aan Jordan een financiële crisis binnen het bedrijf alleen maar kan verergeren.
Er is een regel, voor het eerst uitgesproken door het personage van Bateman, die een soort mantra wordt Lucht: “Een schoen is maar een schoen tot iemand erop stapt.” Hetzelfde kan eigenlijk gezegd worden van films: hoe interessant het concept ook is, een film heeft regisseurs, schrijvers, ambachtslieden en acteurs nodig die allemaal zo goed mogelijk samenwerken om dat concept tot leven te brengen. In het geval van Lucht, hebben we het over een concept dat intens onfilmisch is, vooral omdat Jordan zelf niet echt een personage op het scherm is. Dit is een verhaal over smerige jongens van middelbare leeftijd in poloshirts en trainingskleding die aan de telefoon praten over contracten en sneakerspecificaties.
Geef dus allereerst de eer aan scenarioschrijver Alex Convery voor het schrijven van een scenario dat consequent pittige dialogen en spannende scènes levert, zelfs binnen die oppervlakkig saaie attributen. En een pluim voor Affleck voor het samenstellen van een ongelooflijke cast van acteurs, die Convery’s werk versterken met pittige uitvoeringen. Hoewel het ensemble uniform uitstekend is, is de duidelijke uitblinker Messina, die erin slaagt om David Falk onwankelbaar schurend en tegelijkertijd vreemd vertederend te maken. Het is niet moeilijk voor te stellen dat haar optreden de focus zou worden van een eindejaarsprijscampagne; hij is zo goed.
Lucht komt in de bioscopen op de top van een golf van dit soort verhalen over de oorsprong van een merk; Tetris debuteerde onlangs op Apple TV+, Braam ging net in première op het Filmfestival van Berlijn, en Heet heet, over de geboorte van de pittige Cheetos-smaak, wordt in juni uitgezonden op Disney+ en Hulu. Het is interessant om je af te vragen waarom dit ineens een filmtrend is geworden. Dit soort zakelijke succesverhalen lijken kunstenaars een beetje ruimte te geven om films te maken met veel dialoog en weinig speciale effecten, over andere onderwerpen dan superhelden en videogames; films die tot voor kort een bedreigde filmsoort leken.
Deze merkverhalen putten ook uit dezelfde heimwee naar de cultuur van de jaren 80 en 90 als die grote blockbusters, alleen doen ze dat op een minder openlijke manier – en, vooral in het geval van Lucht, slimmere manieren. Michael Jordan was misschien een opwindende speler op het basketbalveld, maar Lucht zelf is ongeveer net zo opvallend als een versleten paar loafers of een versleten huurauto die over een snelweg in North Carolina rijdt.
BEOORDELING: 8/10
10 filmtitels die veelgebruikte uitdrukkingen zijn geworden
Hoeveel van deze termen gebruikt u in gesprekken?