De meeste relaties tussen redacteur en schrijver halen geen krantenkoppen zoals Lish en Carver. Maar er zijn andere bekende samenwerkingsverbanden – zoals Maxwell Perkins en F. Scott Fitzgerald – waar de redacteur zo’n belangrijke rol speelt dat die niet naar de achtergrond kan worden verbannen. Ezra Pound “bewerkte” TS Eliot’s “The Waste Land” niet, maar vormde het, en hard. Je voelt Pound in dit enkelvoudige werk. Ik weet zeker dat “The Waste Land” volgens Pound zijn harde hand nodig had. Maar wat is het bewerkingsproces? Het heeft iets mystieks, ook voor de deelnemers. “Turn Every Page: The Adventures of Robert Caro and Robert Gottlieb” is een boeiende documentaire over een beroemd redacteur-schrijver-partnerschap, dat in de maak is. Robert Caro is de auteur van vijf bestsellers (de 1974 de machtsmakelaar, over stedenbouwkundige Robert Moses, en vier delen van een geplande vijfdelige biografie van Lyndon B. Johnson), en elk van deze boeken werd uitgegeven door Robert Gottlieb. Geregisseerd door Lizzie Gottlieb, de dochter van Robert, is “Turn Every Page” een fascinerende kijk op deze twee mannen, hun afzonderlijke carrières en hun gedeelde doelen. Het is ook een kijkje in een lang vervlogen wereld, een wereld waar er meer tijd was om carrières op te bouwen (in plaats van merken op te bouwen) en waar een relatie als deze kon floreren.
Caro’s “claim to fame” zijn haar vijf boeken, die haar al generaties lang legioenen enthousiaste fans opleveren. Gottliebs aanspraak op roem is meer diffuus. Gedurende zijn lange carrière heeft hij meer dan 600 boeken geredigeerd, van The Best of Everything van Rona Jaffe tot True Grit van Charles Portis tot Jessica Mitfords uiteenzetting over de uitvaartbranche, The American Way of Death. Hij redigeerde de autobiografie van Bill Clinton. Hij werkte samen met Doris Lessing, redigeerde veel van de boeken van Toni Morrison. Hij stelde op beroemde wijze aan Joseph Heller voor om “Catch 18” te veranderen in neem 22 (voornamelijk om vergelijkingen met de bestseller van Leon Uris te vermijden Mijl 18). Dat werkte zeker, nietwaar? Met al zijn andere projecten is Gottliebs samenwerking met Caro zijn meest duurzame. Caro is 87 en Gottlieb is 91. Beiden zijn zich er terdege van bewust dat ze niet veel tijd meer hebben om dit project – en hun legendarische samenwerking – tot een bevredigend einde te brengen, namelijk de publicatie van het laatste deel van Caro’s LBJ. biografie.
Wat er tussen een schrijver en een redacteur gebeurt, is privé, om allerlei redenen, en het kostte Gottlieb wat moeite om zijn vader en Caro te overtuigen om mee te doen. Mannen worden niet samen geïnterviewd. Ze zitten niet zij aan zij en wisselen verhalen over puntkomma’s uit. Dit weerspiegelt hun relatie in het echte leven. Ze socialiseren niet; ze gaan niet zomaar weg. Als ze elkaar ontmoeten, komt dat omdat Caro komt met handgeschreven pagina’s in haar handen. (Er is een verbazingwekkende reeks waarin Gottlieb en Caro elkaar ontmoeten in het kantoor van de uitgever en ronddwalen op zoek naar iemand, wie dan ook, die een potlood kan gebruiken. Niemand heeft een potlood. Je weet niet of je moet lachen of huilen.) Hoe Robert Gottlieb bedenkt je werk? “Het is mijn taak om hem te helpen doen wat hij wil doen.” En: “Hij doet het werk. Ik doe de schoonmaak. Dan gaan we vechten.”
Gottlieb (de regisseur) gebruikt overal een heel lichte toets. Dit is een familiekwestie. Er is een charmante scène waarin Gottlieb en zijn kleinzoon door een boekwinkel lopen, waarbij de oudere man alle boeken aanwijst waaraan hij heeft gewerkt en anekdotes deelt met de jongen. Beide mannenvrouwen – de formidabele Ina Caro en de al even formidabele Maria Tucci – worden geïnterviewd. Het zijn echte partnerschappen. Ook mensen uit de uitgeverswereld worden geïnterviewd: Caro’s agent Lynn Nesbit, redacteur Lisa Lucas, redacteur David Remnick. Dan zijn er de fans, de Caro-fans, die hier ook komen om Caro’s boeken te loven. (Ethan Hawke leest prachtig de charmante inleidende paragrafen van de machtsmakelaar, wat Caro’s punt bewijst dat het verhaal goed geschreven moet zijn. Het is niet genoeg om de feiten te presenteren. Je moet het ritme vinden om de feiten te presenteren). Al deze mensen voegen textuur en excentriciteit, humor, nuance, diepte toe. Caro schrijft serieuze boeken over hoe macht wordt gebruikt in dit land, waar het vandaan komt, wat het kan doen, inclusief corrumperen. Er is een gevoel van urgentie, misschien zelfs angst, dat Caro het boek niet “op tijd” afmaakt, hoe morbide dat ook klinkt.
Maar het kan niet worden gehaast. Lieve zal niet gehaast zijn. Beide mannen zijn geweldige interviewonderwerpen. Het zijn geen “academici”. Caro was onderzoeksjournalist. Gottlieb zei dat zijn enige doel in het leven was om “een lezer” te zijn. Ze hebben passie voor wat ze doen en hebben er hun leven aan gewijd. Zou iemand deze tachtigers in godsnaam een potlood willen geven, zodat ze weer aan het werk kunnen?