Robert Bresson doet oppervlakkig niets om zijn publiek te plezieren. De beloningen van zijn films ontvouwen zich langzaam uit hun verhalen en dringen diep door. Hij neemt de menselijke natuur en de onverschilligheid van de wereld zeer serieus. Hij is geen katholiek, maar een agnost die waarde hecht aan alle troost die zijn personages kunnen vinden, in het geloof of daarbuiten.
Zijn visuele strategie splitst scènes niet op in eenvoudige verhalende elementen, maar beschouwt ze als harde feiten. In deze film opent en sluit hij vele passages met ouderwetse irisopnamen, waarbij hij de handeling reproduceert van het openen van de ogen voor de wereld, het zien van de realiteit ervan en het weer sluiten ervan. Er is veel achtergrondmuziek, deels vaag spiritueel, deels sappig, allemaal meer ironisch dan geruststellend. De beelden lijken aanvankelijk donker en deprimerend, maar zijn films leven niet in het moment, maar in hun hele duur, en in het laatste uur was ik meer gefascineerd dan tijdens een thriller. Bresson doet niets om me de priester “zoals” te maken, maar mijn empathie was dringend betrokken.
Bresson (1901-1999) was een van de grote figuren van de Franse cinema. In 50 jaar tijd maakte hij slechts 13 speelfilms. Ik zag de laatste, “L’Argent”, op het filmfestival van Cannes in 1983, en ik herinner me dat de persvertoning anders was dan bij de meeste regisseurs; je zou denken dat de critici in de kerk zaten. Het is ironisch dat zijn films dieper spiritueel zijn dan, naar mijn mening, die van iemand anders. Hij geloofde niet, maar hij respecteerde geloof en hoop.
Niet voor zijn personages de troost van nette plots en snelle gesprekken. Ze worden geconfronteerd met het existentiële dilemma: wat is de zin van het leven als je bestemming de dood is? In “The Diary of a Country Priest” accepteert de jonge held het advies dat hij krijgt van de plaatselijke dokter en de oude pastoor van een nabijgelegen parochie. De dokter onderzoekt hem, merkt op dat alle lokale bewoners verzwakt zijn door het alcoholisme van zijn ouders, waarschuwt dat hij ondervoed is, vermaant hem, “zie het onder ogen!” De priester (zoals alleen een Franse priester dat kan) schrijft sommige van zijn problemen toe aan het feit dat hij geen betere wijn dronk. De priesterraad is vriendelijk, praktisch, betrokken bij het runnen van een parochie. Hij behandelt de jongeman als een zoon. We voelen dat hij een goede oude man en een goede priester is, maar op zijn hoede voor devotie die tot gevaarlijke extremen wordt gedreven.
De ster van deze film, Claude Laydu, is nauwelijks te zien acteren. In het leven was hij behoorlijk levendig en presenteerde hij zelfs een tv-programma voor kinderen. Bresson had een beroemde theorie dat acteurs “modellen” waren. Hij eiste niet dat ze acteerden en speelde in feite een scène meerdere keren opnieuw om zichtbare tekenen van “acteren” te verwijderen. De setting, visuele strategie en montage zouden je verhaal omvatten. De acteur moet niet te proactief overkomen, want zijn personage is tenslotte slechts een figuur die hier en daar wordt geduwd door het leven en het lot. Dit klinkt als strenge artistieke discipline, maar het resultaat kan zuiverend zijn. Na het verlaten van een van zijn films, zie je soms dat de reguliere film de dwaas speelt: de personages geloven echt dat ze de uitkomst kunnen beïnvloeden!